भौगोलिक बनोटः भुमध्यरेखा देखि (२६)० ७” उत्तरी अक्षांश र (८६)० (२)” पुर्वी देशान्तरमा अवस्थित रहेको यस पालिकाको कुल क्षेत्रफल 37.76 वर्ग कि.मि. र यसको जनगणना 2078 अनुसार कुल जनसंख्या 28,137 (जसमा पुरुष 13,741 र महिला 14,396) रहेको छ । यो पालिका तराई क्षेत्रको समतल भुमी भएको भागमा अवस्थित रहोकाले यस पालिकामा कृषि योग्य भुमि बढि रहेको कारण यहाँका अधिकाशं मानिसहरु कृषि कार्य तथा पशुपालन गरी जिवोकार्जन गरिरहेका छन्।त्यस्तै यस पालिकामा मैनावतीर सहजा नदिहरु, बिभिन्न मठमन्दिरहरु, देवी स्थानहरु, मस्जिदहरु र पोखरीहरु रहेका छन् ।
पृष्ठभुमिः विगत राणाकालमा राणा प्रधानमन्त्री विरशमशेर राणाले नेपाललाई ३५ जिल्लामा विभाजन गरे अनुसार सप्तरी जिल्लामा पर्ने अर्नमा प्र.पि. भारतको बोर्डरमा पर्ने नेपालको लगडीगोठ गा.वि.स. देखि अर्नमा हुँदै उत्तरतर्फ टुरकिया जम्दहको बाटो भएर उदयपुर जिल्ला लगायतका पहाडी जिल्लाहरुमा मालसमान निकासी पैठारी हुँदै ठीक विचमा पर्ने अर्नमा प्र.पी. प्रमुख व्यपारिक पडाव केन्द्रको रुपमा चिनिने गर्दथ्यो । पञ्चायतकालमा पनि सोही हैसियत बोकेको यो गाउँपालिका सिरहा जिल्लाको बीचमा पर्दछ । यस गा.वि.स. को पुर्वमा गौरीपुर, सिलोर्वा पछवारी र उतरमा महनौर, दुर्गापुर, देवीपुर गा.वि.स.पर्दथ्यो । प्रत्येक गा.वि.स.को जनसंख्या भन्दा बढी रहेको तथा विचमा पर्ने भएकोले इलाका कार्यालयको स्थापना गरी इलाका केन्द्रको रुपमा राजनीतिक स्थायित्व बोकेको गा.वि.स. थियो ।
२०४६ सालमा बहुदलीय व्यवस्थाको अभयुदय पश्चात सिरहा जल्ला ५ वटा विकास क्षेत्रमा विभाजन गरियो । त्यस बेला ३ नं. क्षेत्रको उतरमा उदयपुर दक्षिणमा भारतको बीचमा पर्ने अर्नमा प्र.पि. लाई नै क्षेत्रीय सम्पर्क स्थान(कार्यालय) को रुपमा स्थापना गरीएको थियो । सो स्थापना गर्नुका कारणहरु थिएः अरु गा.वि.स. भन्दा जनसंख्या बढी हुनु, आवश्यक पुर्वाधारको रुपमा चाहिने कार्यालयहरु जस्तैः स्वास्थ्य चौकी, हुलाक कार्यालय, भेटनरी, कृषि कार्यालय र विधालयहरु आदि ।साथै करिब ३ विगहामा फैलिएको ग्रामीण बजारमा वभिन्न ठाउँ वाट आएका व्यपारीहर आ-आफ्नो व्यपार गरीरहेका थिए ।
२०७२ साल असोज ३ गते मुलुकमा संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको स्थापना भएपछि देशको ७ प्रदेश अनुसार मधेश प्रदेश अन्तर्गत सिरहा जल्लामा रहेको १७ स्थानीय तह मध्ये अर्नमा गाउँपालिका साविकका महनौर, अर्नमा प्र.पि., गौरीपुर र कृष्णपुर गा.वि.स.हरुलाई मिलाएर बनाएको हो । जस्मा महनौरका साविक सबै वडा(1-9)लाई हालको वडा नं. १, अर्नमा प्र.पि.को साविक वडा (१, २ र ३)लाई हालको वडा नं. २, अर्नमा प्र.पि.को बाँकी सबै वडा(4-9)लाई हालको वडा नं. ३, गौरीपुर गा.वि.स.को साविक सबै वडा(1-9)लाई हालको वडा नं. ४ र कृष्णपुर गा.वि.स.को साविक सबै वडा(1-9)लाई हालको वडा नं. ५ कायम गरिएको छ ।२०७४ सालमा भएको स्थानीय निर्वाचनमा यस गाउँपालिकको अध्यक्षमा ने.क.पा. माओवादी केन्द्रकाश् श्री ठकु महतो कोइरी र उपाध्यक्षमा ने.क.पा. माओवादी केन्द्रकै श्री सियावती मुखिया त्यस्तै १ नं. वडाको वडा अध्यक्षमा ने.क.पा. माओवादी केन्द्रका गफार मियाँ, २ नं. वडाको वडा अध्यक्षमा ने.क.पा. माओवादी केन्द्रका श्री गांगा महतो,३ नं. वडाको वडा अध्यक्षमा समाजवादी फोरमका श्री महेश यादव, ४ नं. वडाको वडा अध्यक्षमा नेकपा ऐमालेका श्री धनपैत यादव र ५ नं. वडाको वडा अध्यक्षमा नेपाली कांग्रेसका श्री भोला मण्डल भएका थिए ।हाल 2079 सालमा भएको स्थानीय निर्वाचनमा यस गाउँपालिकको अध्यक्षमा ज.स.पा.का श्रीअशोक कुमार यादव र उपाध्यक्षमा ज.स.पा.कै श्री शोभा कुमारी साह त्यस्तै १ नं. वडाको वडा अध्यक्षमा ने.क.पा. माओवादी केन्द्रका गफार मियाँ, २ नं. वडाको वडा अध्यक्षमा ने.क.पा. ऐमालेका श्री दिपेन्द्र कुमार यादव,३ नं. वडाको वडा अध्यक्षमा ज.स.पा.काश्री महेश यादव, ४ नं. वडाको वडा अध्यक्षमा ने.क.पा. ऐमालेका श्री शिव शंकर यादव र ५ नं. वडाको वडा अध्यक्षमा ज.स.पा.का श्री मनिकलाल यादव निर्वाचित भई कार्यभार सञ्चालन गरिरहेका छन् ।

📍 भौगोलिक बनोट

• अक्षांश/देशान्तर:

  • भुमध्यरेखाबाट २६°०’७” उत्तरी अक्षांश

    

    

  • ८६°०’२” पूर्वी देशान्तर

• कुल क्षेत्रफल: ३७.७६ वर्ग कि.मी.

• भौगोलिक स्वरूप:

  • समतल तराई भूभाग

  • उच्च मात्रामा कृषि योग्य जमिन

  • सहजा नदिहरु, पोखरीहरु, मठमन्दिर र मस्जिदको उपस्थिति

👥 जनसंख्या विवरण (२०७८ को जनगणना अनुसार)

• कुल जनसंख्या: २८,१३७

  • पुरुष: १३,७४१

  • महिला: १४,३९६

🏛️ ऐतिहासिक पृष्ठभूमि

• राणा कालमा अर्नमा प्रजापरिषद (प्र.पि.) एक प्रमुख व्यापारिक केन्द्रको रूपमा स्थापित

• पञ्चायतकालमा इलाका कार्यालय स्थापना भई स्थानीय प्रशासनिक केन्द्र

• २०७२ मा संघीयता अनुसार महनौर, अर्नमा प्र.पि., गौरीपुर, कृष्णपुर गा.वि.स. समेटी गाउँपालिका गठन

• ५ वटा वडा कायम

🗳️ राजनीतिक नेतृत्व

२०७४ सालको निर्वाचन

• अध्यक्ष: श्री ठकु महतो कोइरी (नेकपा माओवादी केन्द्र)

• उपाध्यक्ष: श्रीमती सियावती मुखिया (नेकपा माओवादी केन्द्र)

२०७९ सालको निर्वाचन

• अध्यक्ष: श्री अशोक कुमार यादव (जसपा)

• उपाध्यक्ष: श्रीमती शोभा कुमारी साह (जसपा)

• वडाध्यक्षहरू विभिन्न दलबाट निर्वाचित

📊 वार्षिक प्रगति विवरण (२०७८/७९–२०८१/८२)

🔍 थिम अनुसार वर्गीकरण गरिएको विकास विवरण

1️⃣ पूर्वाधार विकास

• सडक सञ्जाल विस्तार

  • २० किमी भन्दा बढी कच्ची/ग्राभेल सडक स्तरोन्नति

  • ७ वटा नयाँ पुल/पुलिया निर्माण

• सार्वजनिक भवन

  • ५ वटा सामुदायिक भवन निर्माण

  • २ वटा वडा कार्यालय भवन निर्माण सम्पन्न

• बिजुली/पानी

  • ३ वटा वडामा सौर्य बत्ती स्थापना

  • खानेपानी योजनाको मर्मत तथा नयाँ योजनामा पाइप विस्तार (२८० घर लाभान्वित)

2️⃣ शिक्षा क्षेत्र विकास

• विद्यालय सुधार

  • ८ विद्यालयमा शौचालय निर्माण

  • १० विद्यालयमा फर्निचर र पुस्तक वितरण

• डिजिटल पहुँच

  • ३ विद्यालयमा कम्प्युटर ल्याब स्थापना

• विद्यार्थी लक्षित कार्यक्रम

  • १२०० विद्यार्थीलाई शैक्षिक सामाग्री वितरण

  • छात्रवृत्ति कार्यक्रम (दलित, विपन्न वर्गका लागि)

3️⃣ स्वास्थ्य सेवा सुधार

• २ वटा स्वास्थ्य चौकीमा ल्याब सेवा सुरु

• १०००+ महिला स्वास्थ्य परीक्षण

• ७ वटा बस्तीमा पोषण शिक्षा र निःशुल्क चेकअप क्याम्प

• कोभिड रोकथाम अभियान अन्तर्गत खोप तथा सचेतना कार्यक्रम

4️⃣ कृषि र पशुपालन क्षेत्र

• बीउ र मल वितरण

  • ७५० किसानलाई धान, तरकारी बीउ, मल

• प्राविधिक तालिम

  • २०० किसानलाई आधुनिक कृषि तालिम

• पशुपालन प्रवर्द्धन

  • १२० किसानलाई बाख्रा, गाई पालन अनुदान

  • ३ वडामा पशु औषधालय स्थापना

5️⃣ सामाजिक समावेशीता तथा महिला सशक्तिकरण

• महिला समुह सशक्तिकरण

  • ३० महिला समूहलाई लघु उद्यमका लागि वित्तीय अनुदान

  • सिलाई, बुटिक, अचार निर्माण तालिम

• सामाजिक सुरक्षा भत्ता

  • नियमित रूपमा ज्येष्ठ नागरिक, एकल महिला, अपांगता भत्ता वितरण

6️⃣ पर्यटन तथा संस्कृति संरक्षण

• स्थानीय पर्यटन प्रवर्द्धन

  • ऐतिहासिक देवीस्थान, मस्जिद, पोखरी सरसफाई र सूचना बोर्ड

  • धार्मिक मेलाको व्यवस्थापन (विशेषगरी दशैं/ईद/छठ)

• स्थानीय संस्कृतिको संरक्षण

  • सांस्कृतिक कार्यक्रम (लोकगीत, मिथिला कला प्रवर्द्धन)

  • परम्परागत हस्तकला प्रवर्द्धन तालिम

7️⃣ स्थानीय प्रशासन तथा सूचना प्रविधि

• सूचना हाते पुस्तक/बुलेटिन प्रकाशन

• गाउँसभा प्रणाली अनलाइन

• E-service Desk स्थापना वडा नं. २ र ५ मा

• गाउँपालिकाको वेबसाइट अपडेट तथा सूचना प्रवाह प्रणाली सञ्चालन

✅ निष्कर्ष

अर्नमा गाउँपालिका एक ऐतिहासिक, प्रशासनिक र व्यापारिक पृष्ठभूमिबाट आएको, बहुभाषिक र बहुजातीय समुदायले भरिएको क्षेत्र हो। कृषि, पशुपालन र सीमावर्ती व्यापारमा आधारित यहाँको अर्थतन्त्र क्रमशः आधुनिकीकरणतर्फ उन्मुख हुँदै गएको देखिन्छ। २०७८–२०८२ भित्रका वर्षहरुमा पूर्वाधार, शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि, पर्यटन र सूचना प्रविधिका क्षेत्रमा योजनाबद्ध प्रगति देखिएको छ। आगामी वर्षमा थप नविन योजना, निजी साझेदारी, डिजिटल प्रणाली र युवा लक्षित परियोजनाहरु मार्फत अर्नमा गाउँपालिकाले आफूलाई “दिगो विकासको ग्रामीण नमुना” का रुपमा उभ्याउने सम्भावना राख्दछ।